Endülüs İslâm medeniyeti birçok sahada önemli âlimler yetiştirdiği gibi Arap dili alanında da Ebû Ali el-Kâlî (ö. 356/977), İbn Sîde (ö. 458/1066, İbn ‘Usfûr (ö. 669/1270), İbn Mâlik (ö. 672/1274), Ebû Hayyân (ö. 745/1344) gibi birçok seçkin âlim yetiştirmiştir. Endülüs medeniyetinin bu alanda yetiştirdiği önemli âlimlerden biri de Abdurrahman Ebü’l-Kâsım es-Süheylî’dir (ö. 581/1185).Süheylî Arap dili, tefsir, fıkıh, siyer ve hadis gibi alanlarda telif ettiği eserleri ile tanınmaktadır. Ancak telif ettiği eserlerin genelinde dilciliğiyle ön plana çıkmaktadır. Eserleri içerisinde el-Emâlî’nin önemli bir yeri vardır. O söz konusu eserinde çoğunlukla hadislerde geçen i‘râb ve lügataçısından müşkil meseleleri ele almaktadır. Bu eser, Süheylî’nin kendine has görüşlerini yansıtması ve diğer nahiv âlimlerinin görüşlerini değerlendirerek bir tercihte bulunması açısından önem arz etmektedir. Eserin nahiv ile ilgili meselelerinin incelenmesi, yazarın bu alandaki konumunu ortaya koyması açısından faydalı olacağı kanaati, bizi bu çalışmayı yapmaya sevk etmiştir. Çalışma giriş, üç bölüm ve sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında Emâlî türü eserlerin ortaya çıkışı ele alınmış ve Arap dili ile ilgili neşredilen bu tür eserler tespit edilmeye çalışılmıştır. Birinci bölümde Süheylî’nin yaşadığı dönem; siyasî, sosyal ve ilmî açıdan ele alındıktan sonra hayatı, ilmî ve edebî şahsiyeti ortaya konulmaya çalışılmıştır. İkinci bölümde Süheylî’nin el-Emâlî adlı eserinin kaynakları, istişhâdı, muhtevası, metodu ve önemi gibi konular üzerin-12 │ Ebü’l-Kâsım es-Süheylî ve el-Emâli’si -Nahiv İlmi Açısındande durulmuştur. Üçüncü bölümde Süheylî’nin el-Emâlî’sinde ele aldığı nahiv meseleleri tespit edilerek incelenmiştir.Akademik çalışmalara başladığım günden bugüne üzerimde büyük emekleri olan Prof. Dr. Hulusi Kılıç, Prof. Dr. M. Edip Çağmar, Prof. Dr. Eyyüp Tanrıverdi ve Prof. Dr. M. Cevat Ergin hocalarıma şükranlarımı sunarım. Çalışmayı baştan sona okuyan Dr. Selman Yeşil, Öğr. Gör. Mahsum Taş ve Öğr. Gör. Sedat Akay’a teşekkürü borç bilirim. Beni daima ilme teşvik eden anne-babama, yoğun çalışma temposu içerisinde desteğini hiçbir zaman esirgemeyen eşime ve çocuklarım Mustafa, Meryem ve Zeyneb’e ayrıca teşekkür ediyorum.Mehmet Nafi ARSLAN