Ölçme, adaleti akla getiren bir kavramdır. Adaletin kütle ölçmeye yarayan eşit kollu terazi ile sembolize edilmesi de adaleti sağlamanın yolunun doğru ölçmeler yapmaktan geçtiğini göstermektedir. Yani ölçme olmaksızın adil kararlar verilmesi mümkün değildir. Bu durum eğitim sürecinde alınan kararlar için de geçerlidir. Eğitim sürecinde; öğrencileri öğrenmeye motive etmek ve başta öğrenciler ve veliler olmak üzere eğitimin paydaşlarında, eğitim kurumlarına ve politikalarına yönelik güven duygusu oluşturabilmek adaletli değerlendirmeler yapılmasına bağlıdır. Öğretmenlerin adil değerlendirme yapabilmeleri ise birtakım ölçme ve değerlendirme yeterliliklerine sahip olmalarını zorunlu kılar. Öğretmenlerin, hem öğrencilerin öğrenmesini desteklemek hem de öğrenciler arasında adaleti sağlayabilmek için sahip olması gereken ölçme ve değerlendirme yeterlilikleri aşağıdaki gibi sıralanabilir: 1. Öğretmenler, öğretim kararlarına uygun değerlendirme yöntemlerini seçme yeterliliğine sahip olmalıdır. Öğretmenlerin teknik açıdan yeterli, uygulama açısından kullanışlı ve adil değerlendirme yöntemlerini seçme yeterliliğine sahip olmaları, öğrenciler hakkındaki doğru öğretim kararlarını verebilmeleri için doğru ölçme ve değerlendirme araçlarını kullanabilmelerinin ön koşuludur. Öğretmenlerin, değerlendirmede kullanılacak alternatif yöntemlerin sağladığı bilgi türlerini, güçlü ve zayıf yönlerini iyi bilmeleri gerekir. Bu kitabın 6, 7, 8, 9, 10 ve 11. bölümleri, bu alternatif yöntemlerin bilgisini içermektedir. Bu kitap öğretmenlerin ve öğretmen adaylarının değerlendirme yaklaşımlarının güçlü ve zayıf yönlerini öğrenmelerinde, öğrencilerin ihtiyacı olan geri bildirimi sunma, bireyselleştirilmiş öğretim için veri sağlama, motivasyonu artırmada etkili olan değerlendirme yöntemlerinin hangileri olduğunu öğrenmeleri konusunda faydalı olabilecektir. Değerlendirmenin amacına göre, cevabı öğrencinin oluşturduğu ya da seçmeye dayalı maddelerden oluşan araçlar veya yöntemler kullanmak gerekebilir. Hangi amaç için hangi araçların daha etkili kullanılabileceğini bilmek öğretmenler açısından önemlidir. Yine yukarıda sayılan bölümler, amaca göre yöntemlerin sağladığı faydalara ilişkin bilgiler içermektedir. 2. Öğretmenler, öğretim kararlarına uygun değerlendirme yöntemleri geliştirme konusunda becerilere sahip olmalıdır. Öğretmenler bazen kullandıkları değerlendirme araçlarını yayımlanmış kaynaklardan veya diğer değerlendirme araçlarından hazır olarak alırlar. Bazen de kullanacakları xvi değerlendirme araçlarını kendileri geliştirmek durumunda kalabilirler. Öğretmenlerin değerlendirme araçları geliştirme ile ilgili yeterlilikleri kazanmalarında bu kitabın önemli bir işlev göreceği umulmaktadır. Değerlendirmenin amacına göre; açık uçlu, kısa cevaplı, doğru-yanlış, çoktan seçmeli sorular hazırlamak veya performans görevi oluşturmak gerekebilir. Bu değerlendirme araçlarını hazırlarken dikkat edilmesi gerekenleri örnek durumlar görerek öğrenmek, öğretmen adaylarına katkı sağlayacaktır. Bu kitabın Test Geliştirme başlıklı 5. bölümü ölçme ve değerlendirme araçlarının geliştirilmesine yönelik içeriğe sahiptir. Kitabın 5. bölüm ile 6, 7, 8, 9, 10 ve 11. bölümler, ilgili madde türüne göre test geliştirmeye yönelik ayrıntılı bilgiler sunmaktadır. Ayrıca test geliştirmenin önemli bir parçası olan madde istatistiklerinin hesaplanması ve buna göre madde seçilmesi, bu kitabın kapsamı içerisindedir. Kitabın 12. bölümünde madde analizi ve madde seçimi ile ilgili ayrıntılı bilgilere ulaşılabilecektir. 3. Öğretmenler, hem başkaları tarafından gerçekleştirilen hem de kendisinin yaptığı ölçmelere ilişkin sonuçları yönetme, puanlama ve yorumlama becerisine sahip olmalıdır. Öğretmenler değerlendirme araçlarını doğru şekilde uygulayabilmeli, puanlayabilmeli, puanların ne anlama geldiğini yorumlayabilmelidirler. Bu kitapta öğretmenlerin uyguladığı değerlendirme araçlarının nasıl puanlanacağına yönelik bilgilere yer verilmiştir. Ayrıca 13. bölümde test puanlarının standart puanlara dönüştürülmesi ve bu standart puanların yüzdelik başarı ile ilişkisine yer verilmiştir. Standart puanların bireylerin puanlarının grup içerisindeki yorumuna yer verilmiştir. 4. Öğretmenler, öğrencileri değerlendirmede geçerli not verme işlem süreci geliştirme becerilerine sahip olmalıdır. Öğrencilere not vermek, öğretmenler için mesleki uygulamanın önemli bir parçasıdır. Notlandırma, hem bir öğrencinin performans seviyesini hem de öğretmenin bu performansı değerlendirdiğini gösterir. Öğrencilerin notları sınavlardan alınan puanlar, okul dışını da kapsayan ödev, proje ve görevler ile okulda yerine getirdikleri performans görevlerine dayalı olarak verilebilmektedir. Bu kitabın 14. bölümü not verme ile ilgili işlemleri içermektedir. Hem mutlak not hem bağıl not vermeye ilişkin kullanılan örnekler üzerinde durulmuştur. 5. Öğretmenler, değerlendirme sonuçlarını öğrencilere, ebeveynlere, okul yöneticilerine ve diğer eğitimcilere iletme konusunda becerilere sahip olmalıdır. xvii Öğretmenler değerlendirme sonuçlarını rutin olarak öğrencilere bildirmeli ve velilere rapor etmelidir. Özellikle biçimlendirici değerlendirme ile ilgili etkinliklerde öğrencilerle, velilerle ve diğer paydaşlarla bilgilerin paylaşılması önemlidir. Ayrıca, öğretmenlerden değerlendirme sonuçlarını sıklıkla diğer eğitimcilere ve paydaşlara rapor etmeleri veya tartışmaları istenir. Değerlendirme konularında başkalarıyla etkili bir şekilde iletişim kurabilmek için öğretmenler değerlendirme terminolojisini uygun şekilde kullanabilmeli ve değerlendirme sonuçlarının anlamını, sınırlılıklarını ve etkilerini açıklayabilmelidir. Bu kitap genel anlamda öğretmenlerin değerlendirme ile ilgili kavramları edinmelerini sağlayacak ve bu kavramları kullanarak ilgili paydaşlara öğrenci değerlendirmeleri hakkında bilgi vermelerine katkı bulanacak tarzda hazırlanmıştır. Kitabın 1. bölümünde genel kavramlar, 3. bölümde ölçme araç ve yöntemlerinin sahip olması gereken niteliklerle ilgili kavramlar tanıtılmıştır. Bunun yanında kitabın 14. bölümünde biçimlendirici değerlendirme ve dönüt vermenin önemi üzerinde durulmuş, dönüt vermedeki iletişim biçimi açıklanmıştır. Bu kitap, bir bütün olarak öğretmenlerin ölçme ve değerlendirme konusunda sahip olması gereken yeterlilikler temele alınarak hazırlanmıştır. Kitaba ölçme ve değerlendirmede temel kavramlar konusu ile başlanmış ve bölümlerin, ön koşul öğrenmeler ile ardışıklık ve aşamalılık ilkelerine uygun biçimde sıralanmasına özen gösterilmiştir. Geçerlik ve güvenirlik ile ilgili hesaplamaların anlaşılabilmesi için ön koşul olduğu düşünüldüğünden, korelasyon konusu istatistiksel hesaplamaların yer aldığı 13. bölüm içerisinde sunulmamış; üçüncü bölümde ele alınan geçerlik ve güvenirlik konularından hemen önce 2. bölümde verilmiştir. Benzer şekilde, test geliştirme konusu içerisinde verilen belirtke tablosu, kazanımların bilişsel düzeylerine göre oluşturulduğundan kazanımların aşamalı sınıflandırılmasının test geliştirme konusundan önce 4. bölümde sunulması daha uygun görülmüştür. Test geliştirme konusu 5. bölümde ele alınmış, böylece madde biçimleri ve performans görevlerinden önce verilmiştir. 5. bölümden itibaren konular test geliştirme sürecinin takip edilebileceği şekilde ilerlemektedir. Öğretmen adaylarına tüm süreci takip ettirmek isteyen bir öğretim elemanının, bunu kitaptaki konuları izleyerek yaptırabileceği düşünülmektedir. Araç ve yöntemlerin geliştirilmesine katkı sağlaması için kitapta her madde türünden bol örnek verilmiştir. Kendi ölçme araçlarını geliştirirken öğretmen adaylarına rehberlik edebilmesi açısından çok sayıda örnek sunulması önemli görülmüştür. Tüm bölümlerin sonunda ilgili bölümde kazanılması hedeflenen bilgilerin yoklanabileceği bölüm testlerine ve bazı bölümlerde performans görevlerine yer verilmiştir. Bölüm sonu testlerinin hem öğrenme eksiklerinin belirlenmesinde hem de özellikle merkezi sınavlara ilişkin hazırlık sürecinde faydalı olabileceği düşünülmüştür. Her biri birer araştırma konusu olarak tasarlanan performans görevleri ise öğretim elemanları tarafından bireysel ya da grup çalışması gerektiren birer ödev olarak öğrencilere verilebileceği gibi konuyla ilgilenen ve kendini geliştirmek isteyen tüm öğrenciler için birer çalışma konusu olarak değerlendirilebilir. Böylece kavramsal çerçevesine kitabın farklı bölümlerinde yer verilen bilgiler için uygulama fırsatı da yakalanmış olur. xviii Kitabın oluşturulmasında bölümleri yazan, bölüm sırasına göre, Yeşim ÖZER ÖZKAN, Mustafa İLHAN, Ufuk AKBAŞ, Erkan Hasan ATALMIŞ, Lokman AKBAY, Melek Gülşah ŞAHİN, Gülşen TAŞDELEN TEKER ve Sungur GÜREL bölümlerinin istenilen nitelikte olabilmesi için oldukça özverili çalışarak kaliteli bir kitabın ortaya çıkmasına katkıda bulunmuştur. Kitabın bazı bölümlerini kısaltma düşüncesi oluşmuş fakat çıkarılan bölümün eksiklik oluşturacağı endişesiyle bundan vazgeçilmiştir; kullanışlılık için kaliteden taviz verilmemiştir. Bol örnekli nitelikli bir kitap oluşturma amacına ulaştığımıza inandığım bu kitabın alana katkı sunmasını temenni ediyorum.