Gaznelilerin Duraklama Dönemi ve Yıkılışı

Literatürümüzde Gaznelilere yönelik çalışmalar son yıllarda artmasına rağmen hâlâ birçok açıdan eksiktir. Yapılan çalışmalar umut verici olsa da bunların büyük birçoğunluğu I. Mes‘ûd ve öncesiyle ilgilidir. Gaznelilerin geç dönemlerine dair literatürümüzde büyük bir boşluk bulunmaktadır. I. Mes‘ûd’un ardıllarına dair yazılan birkaç makale hem detaylı değil hem de dağınık haldedir. Yapılan bu çalışma Gaznelilerin Dandanakan Savaşı’ndan sonraki siyasî hayatına ışık tutmayı amaçlamaktadır.Bu çalışma üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Sultan I. Mes‘ûd’un Dandanakan mağlubiyetinden Ferrûhzâd’ın ölümüne kadar meydana gelen iç ve dış siyasî olaylar ele alınmıştır.İkinci bölüm Sultan İbrâhim’in tahta geçişi ve Selçuklularla yapılan sulhla başlamakta, III. Mes‘ûd’un ölümüyle sona ermektedir. Bu bölümde Gaznelilerin mevcut topraklarını koruma politikası üzerine yoğunlaşılmıştır.Üçüncü bölümde öncelikle III. Mes‘ûd’un oğulları Şîrzâd ve Arslanşâh daha sonra Arslanşâh ve Behrâmşâh arasında meydana gelen taht mücadeleleri ve Gaznelilerin Selçuklu tâbiyetine girişi incelenmiş, ardından Gazneli Devleti’nin yıkılış süreci ele alınmıştır. Bölümün sonunda Gazneli Devleti’nin Abbâsî Halifeliğiyle münasebetleri ve sultanların lakapları üzerinde durulmuştur.Bu eser 2023 yılında savunmuş olduğum “Gazneli Mes’ûd Sonrası Gaznelilerin Siyasî Tarihi (1040-1186)” adlı yüksek lisans tezimin gözden geçirilip düzenlenmiş halidir. Bu çalışmanın ortaya çıkmasında fikirlerime her zaman değer veren ve dinleyen değerli hocam Prof. Dr. Ahmet Güzel’e teşekkürü borç bilirim. Gazneli tarihi hususunda sorularıma dönüş sağlayan, görüşlerini esirgemeyen ve bazı kaynakları temin eden Prof. Dr. M. Hanefi Palabıyık’a teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca çalışma boyunca bazı eserlere ulaşmamı sağlayan Aydın Kurt ve Sena Saraç’a, görüş ve yardımlarını esirgemeyen değerli dostlarım Eren Ateş, Yusuf Ziya Karaoğlu ve Ahmet Barış Tümgüç’e teşekkür ederim. Süreç boyunca maddi manevi yanımda olan annem Rukiye Demir, babam Mehmet Demir ve nişanlım Gül Özkaya’ya teşekkür ederim.KEMAL DEMİRİstanbul 2023 .