Psikoloji danışma mesleğinin tanımına Amerikan Psikolojik Danışma Derneği (American Counseling Association) tarafından bireylerin, ailelerin ve gruplarıniyilik halini artırmanın da eklenmesiyle iyilik halini belirleyici ve artırıcı çabalar psikolojik danışma alanının temeli haline gelmiştir. Türkiye’de de psikolojik danışmahizmetlerinde iyilik haline yönelik çalışmalarda artış gözlenmektedir. Bu konudageliştirilmiş İyilik Hali Yıldızı Modeli adında bir model de bulunmaktadır. Bu kitaptasöz konusu modele dayalı olarak yapılan çalışmalar yer almaktadır.Toplam 10 bölümden oluşan elinizdeki kitabın ilk iki bölümü derleme yazılardan son iki bölümü ise yordama çalışmalarından oluşmaktadır. Beş bölüm üniversite öğrencileri, psikolojik danışmanlar, yetişkin kadınlar ve yaşlılar gibi farklı gelişimsel aşamadaki bireylerle modele dayalı olarak yapılan nitel araştırmalarla ilgilidir.Bir bölüm ise sağlık çalışanlarıyla yapılan nicel bir araştırmaya dayanmaktadır. Dolayısıyla kitabın sekiz bölümü araştırma temellidir.Kitabın ilk bölümü, genel olarak iyilik hali kavramını, tarihçesini, iyilik hali ileilgili modelleri, iyilik halinin eğitim sisteminde öğrencilere, özel merkezlerde çiftlereve çalışma dünyasındaki çalışanlara hizmet verirken nasıl kullanılabileceği gibi bilgiler üzerinde durmaktadır. Bunun yanında bölümde iyilik hali modellerinin bireyselya da grupla psikolojik danışma süreçlerinde kullanılma biçimlerine yönelik bilgilerbulunmaktadır. İyilik halini artırmaya yönelik çalışmaları farklı meslek alanlarındahizmet verenler de gerçekleştiriyorlasa da psikolojik danışma alanının tanımda yeralması nedeniyle psikolojik danışma eğitiminde iyilik haline nasıl yer verilebileceğine ilişkin fikirlere de yer verilmiştir.İkinci bölüm iyilik hali ile ilgili Türkiye’de geliştirilen İyilik Hali Yıldızı Modeli’ni(İHYM), İyilik Hali Yıldızı Ölçeği’ni (İHYÖ) ve İyilik Hali Yıldızı Anketi’ni tanımlayarak,modelle ilgili bu kitap çalışması başlamadan önce yapılan çalışmaları özetlemektedir. Bu çalışmalar arasında kimisi bu bölümün yazarların da içinde olduğu ekiple,kimisi farklı yazarlar tarafından gerçekleştirilen derleme, tarama, yordama ve deneysel yöntemin kullanıldığı araştırmalar yer almaktadır. Lise öğrencileriyle yapılmışbirkaç çalışma olsa da araştırmaların ağırlıklı olarak üniversite öğrencileriyle gerçekleştirilmiş olduğu anlaşılmaktadır. O nedenle bu kitabın bölümlerinin farklı özelliklere sahip katılımcılarla gerçekleştirilmiş olmasına özen gösterilmiştir.Üçüncü bölüm İHYM’ne dayalı iyilik halini geliştirmeyi hedefleyen bir program henüz hazırlanma aşamasında iken üniversite öğrencilerinin bu konudaki görüşlerini ve ihtiyaçlarını anlamak için yapılan çalışmayı özetlemektedir. Çalışmadakatılımcıların iyilik halinin beş boyutuna ilişkin görüşleri ve ihtiyaçlarının belirlenmesinin yanısıra bu konudaki bir psikoeğitim grubuna katılmayla ilgili görüşleri ve beklentilerine ilişkin bulgular elde edilmiştir. Elde edilen bulguların modelin boyutlarınıdestekleyici yönde olduğu saptanan çalışmada ayrıca, iyilik halini artırmak için ya-vipabilecekleri konusunda katılımcıların farkındalıklarının olduğu ve güdülenmenin önemi ile ilgili bulgular da elde edilmiştir. Kuramsal çalışmalara, modele ve bu çalışmanın bulgularına göre bölümün yazarları bir psikoeğitim programı geliştirerek farklı bir grupla programın etkililiğini sınamışlardır.Dördüncü bölüm üniversite öğrencilerinin pandemi döneminde İHYM’n göreiyilik hallerindeki değişikliklerle ilgili görüşlerine odaklanmaktadır. Katılımcıların tüm iyilik hali alanlarında olumsuz değişikliklerin daha fazla olduğunu belirttikleri, en fazla olumsuz etkilenen boyuttan en az olumsuz etkilenen boyuta göre bakıldığında sıralamanın Fiziksel (FİZ) , bilşsel (BİL), duygusal (DUY), sosyal (SOS) ve yaşamı anlamlandırma ve hedef odaklı olma (YAHOO) biçiminde olduğu anlaşılmaktadır. Ancak farklı iyilik hali boyutlarında olumlu değişikliklerin olduğunu belirtenlerin oranları da küçümsenmeyecek türdendir. En fazladan en aza doğru olumlu etkilenenboyutların sıralaması ise YAHOO, SOS , DUY, BİL ve FİZ biçimindedir. Bu dönemde iyilik hallerinde pandemi öncesine göre fark olmadığını belirtenler görece daha az orandadır. Bu konuda çok fazla fark olmadığı düşünülen boyuttan, fark olmadığı düşünülen boyutlara göre sıralama SOS, YAHOO, DUY, BİL ve FİZ biçimindedir.Beşinci bölüm yüksek lisans eğitimine devam eden psikolojik danışmanların kendi iyilik hallerini değerlendirmeleri, kişisel farkındalıkları, yaptıkları iyilik planlarına ulaşmakla, grafik çizmekle ve gelecekte modeli danışanlarıyla kullanmak ile ilgili görüşlerine dayalıdır. Katılımcıların ilk uygulamada en çok puanı duygusal alana ikinci uygulamada bilişsel alana verdikleri, her iki uygulamada da en düşük puanıfiziksel iyilik hali boyutuna verdikleri görülmüştür. Grafik çizmenin sağladığı farkındalıklar, yapılan somut planlar, planlara ulaşma ya da ulaşamamaya ilişkin gerekçelere ilişkin elde edilen bulgulara ek olarak katılımcıların psikolojik danışman olarak İHYM’ni danışanlarıyla kullanabileceklerini düşündükleri de saptanmıştır. Bu çalışmada psikolojik danışman eğitiminde iyilik haline yer vermenin gerekliliğine ilişkin bazı kanıtlar da elde edilmiştir. Altıncı bölüm halk eğitim merkezine devam eden kadınların iyilik hallerini anlamaya ve modelle ilgili görüşlerini almaya yöneliktir. Çalışmada katılımcıların kendilerine verdikleri iyilik hali yıldızı puanlarının en yüksekten en düşüğe YAHOO, duygusal, bilişsel, sosyal ve fiziksel olarak sıralandığı, en çok değişiklik yapılmak istenen alanın fiziksel iyilik hali boyutu olduğu belirlenmiştir. Kadınların değiştirmek ya da geliştirmek istedikleri alanlarla ilgili hedeflerine ulaşmak için somut davranışlar yazdıkları, iyilik hali değişim planları hazırlamada güdülü oldukları gözlenmiştir. Genel olarak katılımcılar İHYM’nin farkındalık geliştirici ve faydalı bir etkinlik olduğunu belirtmişlerdir.Yedinci bölüm yaşlı kadınların iyilik hallerine yönelik yapılan bir pilot çalışmayı özetlemektedir. Çalışmada yaşlıların kendilerine en yüksek puan verdikleri iyilik hali alanların duygusal ve YAHOO boyutlar olduğu, en düşük puan verdikleri alanın fiziksel boyut olduğu ve onu sosyal boyutun izlediği bulunmuştur. Bu da yaşlılarla çalışıyorken fiziksel ve sosyal boyutlara daha fazla vurgu yapmanın işe yarayabileceğini düşündürmektedir.Yaşlıların yıldız grafiği çizmeyi kendilerini gözden geçirmek ve sahip olduklarını anımsayarak bunları sürdürmekle iyilik hallerini geliştirecek yenivii yolların olduğunu farketmeleri açısından faydalı buldukları anlaşılmaktadır. Öte yandan yaşlıların değişim için hedef davranışlar belirleyebilseler de hedeflerine ulaştıklarını nasıl anlayacakları konusunda zorlandıkları gözlenmiştir. Katılımcıların ayrıca dikkatlerinin kısa sürdüğü, bazı kavramları anlamak için daha fazla açıklamaya gerek duydukları, bu nedenle grubun yapılandırılmasında üye sayısının az olması, ortamın ve materyallerin yaşlılara özgü olarak hazırlanması gerekliliği ortaya çıkmıştır. Bu deneme, gelecekte yaşlılarla çalışıyorken dikkat edilmesi gereken küçük gruplarla daha da somutlaştırılmış bilgiler vererek, uzun süreye yayılmış kısa eğitimler düzenlemek gibi noktalar konusunda çok önemli ipuçları sağlamıştır.Sekizinci bölüm pandeminin yeni başladığı dönemde çok yoğun ve stresli ortamda çalışmaları gereken sağlık çalışanlarının iyilik hallerini ortaya koymaya yöneliktir. Bu çalışmaya katılanların en düşük olan iyilik hallerinin fiziksel boyut olduğu, onu da duygusal alanın izlediği görülmüştür. Analiz sonuçlarına göre, katılımcıların cinsiyetlerine, iş gruplarına ve bir yakınını kaybedip kaybetmemelerine göre iyilik halleri değişmemektedir. Aldıkları eğitim açısından bakıldığında lisans üstü eğitimi olanların YAHOO alt boyutunda daha iyi oldukları görülmüştür. Çalışma yılları açısından bakıldığında da DUY ve SOS boyutlarda çalışma yılları daha fazla olanların lehine istatististiksel olarak anlamlı farklar bulunmuştur. Araştırmalar sağlık çalışanlarının iyilik hallerini artırıcı çalışmaların onların tükenmişliklerini ve işlerini bırakmalarını önleyebileceğine işaret etmektedir.Altı bölümün bulgularındaki ortaklıklara bakıldığında tüm çalışmalarda fiziksel iyilik hali alanının en düşük olarak değerlendirilen alan olduğu, yüksek lisans öğrencisi olan, yetişkin ve yaşlı kadın gruplarında bu alanı sosyal alanın izlediği anlaşılmaktadır. En güçlü olarak algılanan alanın yüksek lisans öğrencileri için ilk uygulamada duygusal (ikinci uygulamada bilişsel), yaşlı kadınlar için duygusal, yetişkin kadınlar için YAHOO, sağlık çalışanları için bilişsel boyut olduğu görülmektedir. Üniversite öğrencilerinin pandemiden en fazla fiziksel iyilik halinin olumsuz olarak etkilendiğini belirtmeleri ve sağlık çalışanlarının İHYÖ’den aldıkları en düşük puanların da fiziksel iyilik haline ait olması dikkat çekicidir. Bu bulgular gözönüne alındığındagözlenmesi ve kontrol edilmesi görece daha somut olduğu için bireylerin fiziksel iyilik hallerini daha olumsuz değerlendirme eğiliminde olduklarını akla gelmektedir. Bu değerlendirmeye dayanarak söz konusu araştırmalarda en fazla değiştirilmek istenen iyilik hali boyutu da fiziksel boyuttur. İyilik halini artırmaya yönelik programların katılımcıların ihtiyaçlarına göre düzenlemesi gerektiği için bu tür programların fiziksel iyilik hali boyutuna biraz daha ağırlık vermeleri anlamlı olabilir. Özellikle üçbölümdeki çalışmaların katılımcılarının sadece kadın olmasına bakıldığında benzerlerinin erkeklerle de yapmanın önemli olacağı düşünülmektedir.Kitabın son iki bölümü İHYM’nin diğer psikolojk yapılarla bağlarını ortaya koymaya çalışan yordamaya dayalı nicel çalışmalardır. Üniversite öğrencilerinden oluşan iki farklı çalışma grubuyla pandemi kısıtlamalarının ardından iki farklı çalışma gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmalardan ilki temel psikolojik ihtiyaçların doyumu / engellenmesinin iyilik halini yordayıcılığı ikincisinde genel aidiyetin iyilik halini yordayıcılığı incelenmiştir. viii Dokuzuncu bölüm yeterlilik, özerklik ve ilişkisellik olarak gruplanan temel psikolojik ihtiyaçların, İHYÖ’den alınan toplam iyilik hali ve boyutlarının yordayıcılığı ile ilgilidir. Elde edilen bulgulara göre üç temel psikolojik ihtiyacın doyumu ve engellenmesi iyilik hali ile arasında anlamlı ilişkili bulunmuştur. Aynı zamanda yeterlilik eksikliği ile fiziksel iyilik hali arasındaki ilişki dışındaki tüm iyilik hali boyutları temel psikolojik ihtiyaçlar doyumu ve eksikliği boyutları arasında anlamlı ilişki saptanmıştır. İyilik hali yıldızı modeline göre iyilik hali, yeterlilik, özerklik, ilişkisellik doyumu ve yeterlilik engellenmesi tarafından yordanmaktadır. Temel psikolojik ihtiyaçların doyumu ve engellenmesinin her bir iyilik halinin ayrı ayrı yordayıcılığı da incelenmiştir. Buna göre tüm iyilik hali boyutlarını yordayan temel psikolojik ihtiyacın özerklik doyumu olduğu görülmektedir. Ayrıca üniversite öğrencilerinin iyilik halini artırılmasında temel psikolojik ihtiyaçların desteklenmesi önemli görünmetkedir.Onuncu bölüm ise kabul edilme ve reddedilme biçiminde ele alınan genel aidiyetin İHYÖ’den alınan toplam iyilik hali ve boyutlarının yordayıcılığı ile ilgilidir. Elde edilen bulgulara göre üniveriste öğrencilerinde aidiyetin kabul edilme boyutu toplam iyilik hali ve iyilik hali boyutlarının yordayıcısıyken; reddedilme boyutunun fiziksel iyilik hali dışındaki boyutların yordayıcısı olduğu bulunmuştur. Aidiyetin kabul edilme boyutunun reddedilme boyutundan daha güçlü düzeyde iyilik halini açıklaması da elde edilen bulgular arasındadır. Aidiyetin en yüksek düzeyden en düşük düzeye doğru açıklanma düzeyinin sıralanması SOS, YAHOO, DUY, BİL ve FİZ şeklindedir. Bu araştırma sonuçları üniversite öğrencilerinin iyilk halinin artırılmasında aidiyet algısının önemli olduğunu göstermektedir. Bu yordama çalışmaları, iyilik hali kavramının temel psikolojik ihtiyaçlar ve genel aidiyet gibi kavramlarla ilişkisini göstermesi açısından önemlidir. Hem temel psikolojik ihtiyaçların hem de aidiyet kavramının öznel ve kültüre duyarlı oluşu iyilik halinin öznel ve kültürel vurgusunu destekler niteliktedir. Ayrıca her iki kavramın da sosyal bağlamı temel alması ve iyilik hali ile ilgili kanıtlar sunmaları İyilik Hali Yıldızı Modeli’nin kuramsal olarak güçlenmesine de katkı vermektedir. Diğer taraftan iyilik hali ile kültürel bağlam çalışmaları yapılması konusunda zemin hazırlama konusunda yol gösterici kanıtlar sunmaktadır. Farklı gelişim dönemlerindeki bireylerle farklı kurumlarda çalışan psikolojik danışmanlar, psikologlar, sosyal çalışma uzmanları, sağlık çalışanları gibi profesyonellerin, hizmet verdikleri bireylerin iyilik hallerini artırmaya yönelik hizmet verirken kitaptaki bölümlerden yararlanabileceklerini umuyoruz. Psikolojik danışman eğitiminde iyilik haline yer verilmesi konusunda bilgi sağlayıcı olması düşünülen bu kitabın ayrıca iyilik halinin daha iyi anlaşılması ve artırılmasıyla ilgili yeni çalışmaların yapılması konusunda araştırmacılara fikir verebileceğini de düşünüyoruz. Kitapla ilgili görüşlerinizi, önerilerinizi ve eleştirilerinizi bizlere eposta (Eposta adreslerimiz fdnkrkt@gmail.com ve demirbas.nur@gmail.com) olarak yazarak bildirmenizden memnuniyet duyarız.