Elinizdeki kitapta Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimeler iki dilin etkileşimi bağlamında incelenmiştir. Farsça ve Türkçe, çok eski dönemlerden bu yana karşılıklı ilişkiye ve etkileşime sahip iki dildir. Farsça, bugünkü Türkiye coğrafyasında Arapçadan sonra İslam dünyasının en önemli dili olarak uzun yıllar boyunca kullanılmış ve ilgi odağı olmuştur. Bugüne kadar Türkçe ile Farsça arasındaki edebî etkileşime dair birçok çalışma yapılmıştır. Ancak bu çalışmaların kimi açılardan yetersiz olduğu söylenebilir. Çünkü günümüz Türkçesinde 1300’ü aşkın Farsça kökenli kelime mevcuttur. Bu kelimelerden türetilen diğer sözcük, deyim ve atasözleri göz önünde bulundurulduğunda ise bu sayı altı bini aşmaktadır. Aynı şekilde Farsçada da çok sayıda Türkçe kökenli sözcüğün varlığı söz konusudur. Türkçede kimi zaman Farsça kökenli bazı kelimeler, tıpkı Türkçe kökenli bir sözcük gibi kullanılmış ve bu kelimelerden Türkçe ve Farsça ekler yardımıyla yüzlerce kelime, kavram ve deyim türetilmiştir. Söz gelimi “can, ateş, para, yaban ve zor” sözcüklerinden sırasıyla 200, 90, 100, 80 ve 50 civarında sözcük türetilmiştir. Araştırmalar Türkçede kullanılan Farsça kökenli kelimelerin önemli bir kısmının etkileşim sonucu ses, yapı ve anlam değişimine uğradığını, hatta kimi zaman Farsçada hiç kullanılmayan yeni anlamlar kazandığını ve farklı yapılar kurduğunu göstermektedir. Bu çalışmada Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimelerin yapı, ses, anlam ve tür bakımından durumları ile kullanıldıkları alan ve kullanım biçimleri ele alınmıştır. Ayrıca Türkçedeki Farsça kökenli kelimelerden türetilen kelime, deyim ve atasözlerine yer verilmiştir. Söz konusu kelimeler, Türkçe ve Farsçada temel başvuru niteliği taşıyan sözlüklerden derlenmiştir. Türkçedeki Farsça kökenli söz varıklarının çokluğu ve çeşitliği, böyle bir çalışmayı gerekli kılmaktadır. Araştırma, gerek Türkiye’de gerek İran’da gerekse dünyanın herhangi bir yerinde Türkçe-Farsça ilişkisi ve etkileşimine ilgi duyan ve bu alanda çalışan akademik ve ilmi camiaya katkı sunacak olması bakımından önem arz etmektedir. Kitap giriş ve yedi bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimeler hakkında kısaca bilgi verilmiş, ardından bu kelimeler, Farsça yazılışları ve Türkçe telaffuzlarıyla birlikte alfabetik olarak sıralanmıştır. Bu bölümün sonunda kökeni ile ilgili farklı yorumların olduğu bazı kelimelerle ilgili kısa bir tartışma da eklenmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde Türkiye Türkçesindeki Farsça kökenli kelimeler yapı bakımından ele alınmıştır. Bu bölümde Farsça kökenli kelimelerin Türkçe, Arapça, Farsça, İtalyanca, Fransızca, İngilizce, Yunanca vd. kökenli kelimelerle birleşerek oluşturdukları yeni yapılar ile bazı Farsça ek ve ek işlevi gören kelimelerle türetilen kelimeler üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimeler, karşılaştıkları ses değişimleri açısından incelenmiştir. Ses değişimine uğrayan kelimelerin nasıl bir değişim geçirdikleri tartışılmış ve Farsçadaki ses durumlarıyla birlikte listelenmiştir. Dördüncü bölümde Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimeler, anlam bakımından, yani kök dildeki anlamlarını koruma, anlam daralması, anlam genişlemesi ve yeni anlamlar kazanma açısından ele alınmıştır. Beşinci bölümde kelime türleri bağlamında Türkiye Türkçesinde Farsça kökenli kelimelerin Türkçedeki görevleri incelenmiş ve tasnif edilmiştir. Altıncı bölümde Farsça kökenli kelimeler, Türkçede kullanıldıkları alanlar bakımından (astronomi, bitki bilimi, coğrafya, edebiyat, felsefe, hukuk, jeoloji, kimya, matematik, madencilik, müzik, spor, tarih, teknik, tıp, tiyatro gibi) incelenmiştir. Yedinci bölümde ise Türkçedeki Farsça kökenli kelimelerden türetilen türemiş sözcükler, birleşik sözcükler, birleşik fiiller, deyimler ve atasözlerine yer verilmiştir. Türk Dil Kurumunun yayımladığı Türkçe Sözlük ile Ali Ekber Dehḫoda’nın kaleme aldığı “Lugatname” adlı Farsça eseri başta olmak üzere her iki dilde yayımlanan ve temel başvuru kaynağı olarak kabul edilen sözlükler, bu araştırmanın temel referanslarını oluşturmaktadır. Bu kitap, 2019 yılında İstanbul Üniversitesinde tamamladığım yüksek lisans tezimin gözden geçirilmiş halinden oluşmakta olup Türkiye Türkçesindeki Farsça söz varlığını ele almaktadır. Bir başvuru kaynağı olarak düzenlenen kitabın ilgili araştırmacılara yararlı olmasını temenni ediyorum. Bu vesileyle bu eserin kitaplaşması aşamasında emeğini esirgemeyen değerli dostum Ferhat ÇİFTÇİ’ye şükranlarımı sunuyorum. Bu eseri, varlıklarından güç aldığım sevgili eşim Esra’ya ve biricik kızım Zeynep Raşel’e ithaf ediyorum. Doğan ÖZLÜK Muş, 2024 .