Bu kitap, kenevirin (Cannabis sativa) endüstriyel kullanımı üzerine yazılmış ilk Türkçe derleme/araştırma kaynaklarından biridir. Kenevir, esas olarak iki temel amaç için yetiştirilen bir bitkidir: Saplarındaki lif için yetiştirilen Endüstriyel Kenevir ve tıbbi tedavi ve keyif almak için yetiştirilen Tıbbi Kenevir (marihuana). Bu kitabın muhtelif bölümlerinde, Cannabis cinsinin türlerine atıfta bulunulduğunda ve genel olarak bitkiye veya bitki yetiştiriciliğine atıf yapıldığında Cannabis terimi kullanılmıştır. Yetiştirilme amacına bağlı olarak Endüstriyel Kenevir ve Tıbbi Kenevir terimlerinin her ikisi de yek bir bitki, kenevir bitkisinin kendisini belirtmek için kullanılır. Ancak ikisi arasında bir ayrım yapmak önemlidir. Tıbbi kenevir kuru ağırlıkça %0,3’ten fazla tetrahidrokannabinol (THC) içerirken, endüstriyel kenevir kuru ağırlıkça %0,3’ten fazla THC içermeyen kenevirdir. THC, kenevirin psikoaktif etkisinden sorumlu bileşiktir. Türkiye’de tıbbi kenevir yetiştiriciliği, hâlihazır mevzuatlara göre yasa dışıdır. Ancak 19 şehirde yasal mevzuatlar çerçevesinde endüstriyel kenevir yetiştiriciliği yapılmaktadır.Bu kitabın konusu, kenevirin kullanıldığı önemli endüstriyel alanlardır. Her ne kadar bazı kenevir yan ürünlerinin (özellikle kannabidiol veya CBD), yiyeceklerin, içeceklerin ve diyet takviyelerinin ticari olarak kullanımları birçok ülkede yasal olsa da bu kitabın yayınlandığı tarih itibarıyla ülkemiz yasalarına göre suç olduğu göz ardı edilmemelidir. Bu konuda yayıncı kuruluş, editör ve yazarlar hiç kimsenin yasa dışı faaliyetlerini teşvik etmez. Bununla birlikte, günümüzde birçok devlette yasal olan ürünler için ülkemizde de hâlihazırda da izinli yetiştirilen endüstriyel kenevirden üretilecek CBD gibi yan mamuller, özellikle gıda ve/veya gıda katkı maddesi ürünlerin kullanımlarının yakın bir zamanda yasallaşma olasılığı bilinmelidir. Bugün endüstriyel kenevir ile ilgili olarak kâğıt, tekstil, ilaç, gıda, hayvan yemi, boya, biyoyakıt, otomotiv, biyolojik olarak parçalanabilen plastik ve inşaat malzemeleri dâhil olmak üzere binlerce ticari ürüne dönüştürülebilmesi nedeniyle yoğun araştırmalar yapılmaktadır. Bu nedenle endüstriyel amaçlı kenevir yetiştiriciliği dünya çapında artarak devam etmektedir. Ülkemizde, 1933 yılında “2313 Sayılı Uyuşturucu Maddelerin Murakabesi Hakkındaki Kanun” ile yasaklanan kenevir yetiştiriciliği, 1990 yılında çıkarılan ve 2016 yılında güncellenen “Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolü Hakkında Yönetmelik” ile 19 ilde endüstriyel amaçlı kenevir ekimi olmak kaydıyla yasal statü kazanmıştır. Endüstriyel kenevir yetiştiriciliği her ne kadar 19 ilimizde izinli olsa da gerek yetiştiricilik gerekse endüstriyel VIIürünlerin geliştirilmesi henüz başlangıç aşamasındadır. İnsanlık tarihi boyunca, bir lif bitkisi olarak kullanılan kenevir; giysi, kumaş, kâğıt, kordon ve yapı malzemelerinin üretimi gibi belli başlı alanlarda kullanılırken; günümüzde kenevir için küresel pazarda yaklaşık 25.000 çeşit ürünün geliştirildiği rapor edilmiştir. Son yıllarda inşaat-yalıtım, kâğıt, tekstil ile gıda-beslenme sektörleri kenevir ürünlerinin ana pazarları iken kozmetik, otomotiv ve biyo-yakıt sektörleri gelecek vadeden ve gelişmekte olan pazarlardır. Bitki saplarından lif elde edildikten sonra kalan kısımları bir yan ürün olarak hayvan yataklarında, tohumları insan beslenmesinden (un, yağ vb.) kozmetiğe kadar çok çeşitli alanlarda kullanılmaktadır. Yakın zamanda, kenevirin yeni kullanım alanları arasına mobilya malzemeleri, iç mekân uygulamaları, motorlu araç parçaları için otomotiv kompozitleri, biyoplastikler, mücevher ve moda sektörleri, hayvan yemi ve enerji üretimi eklenmiştir. Kenevir tohumu ve yağını içeren gıdalar global ölçekteki marketlerde hem hayvan hem de insan beslenmesi için kullanıma sunulmuş hâldedir. Ayrıca kenevir ekstraktları içecek ve nutrasötik ürünlerde kullanılmaktadır. Kenevir yağı ise kozmetik ve kişisel bakım ürünleri, boya, mürekkep, deterjan ve çözücülerde kullanılmaktadır. Kenevirin yüksek biyokütle üretim potansiyeli ve birbirinden farklı birçok ekolojik koşula adaptasyon yeteneği, radyoaktif atıklar da dâhil olmak üzere onu kirli toprakların fitoremeditasyonu (bitkilerle toprağın ıslahı) ve rotasyonu için de iyi bir aday bitkisi hâline getirmiştir. Kenevir ve endüstriyel kullanımı hakkında daha fazla araştırmanın yapılması ya da planlanması, belki de şimdiye kadar elde edilen sonuçlarla kıyaslanmayacak kadar büyük bir değişim potansiyelini ortaya çıkarabilir. Pek çok değişik sanayi koluna alternatif ham madde kaynağı olarak kullanılan kenevir bitkisiyle ilgili, özellikle ulusal alandaki bilimsel kaynak yetersizliği nedeniyle farklı bilimsel konularda uzman 25 araştırmacı yazar tarafından duyulan sorumluluk gereği ortaya çıkan ve yirmi sekiz (28) bölümden oluşan bu derleme kitap gönüllülük esasında yazılmıştır. Kitapta verilen bilgilerden de anlaşılacağı üzere belli bazı ülkelerde kenevir ürünlerinin geliştirilmesi başarı ile sonuçlanmışken birçok ülkede ise çalışmalar ancak laboratuvar ölçeğinde sürdürülmektedir. Türkiye de dâhil olmak üzere çok sayıda ülkede ise çalışmalar ya henüz başlamış ya da çoğu alanda daha bir şey yapılmamıştır. Güncel ve orijinal araştırma makaleleri ve derleme yayınlardan faydalanılarak hazırlanan bu kitap, ulusal bir izleyici kitlesi için hazırlanmıştır. Endüstriyel Kenevir başlıklı bu kitap kenevir üreticileri, araştırmacılar, teknik personel, politikacılar, sanayi personeli, zirai araştırmacılar ve öğrenciler için temel bir kaynak olacak niteliktedir. Sunduğumuz bu kaynağın, bugün endüstriyel kenevir üzerine yapılan araştırmalar sonucu her molekülü kıymetli bir ürüne dönüştürülebilen bu stratejik bitkinin, VIIIülkemizde de yakın gelecekte endüstriyel ölçekte ürünlerin geliştirilmesine katkı sağlamasını temenni ederiz. Zaman içinde bir anlık görüntü işlevi görecek bu kitabın yazılmasında emeği geçenlerden öncelikle tüm hazırlık aşamasında gösterdiği sabır ve destek için eşim Yasemin’e teşekkür ederim. Katkıları ve cömertçe sundukları bilgiler için tüm bölüm yazarlarına minnettarım. Son olarak Nobel Akademik Yayıncılık yönetimine verdikleri manevi destek ve yine Nobel Akademik Yayıncılığın tüm çalışanlarına kitabın dizgi ve baskısı konusundaki yardımları için çok teşekkür ederim