İlk Müslümanın kim olduğuna dair kaynaklarda farklı bilgiler bulunmaktadır. Bu bilgiler, ilk Müslümanın kim olduğu tartışmalarını beraberinde getirmektedir. Bahsi geçen haberler, belirlenen yöntem çerçevesinde incelenerek bu tartışmaların sebepleri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu sebeple çalışma boyunca ne ilk Müslümanlarla ilgili farklı anlatılar uzlaştırılmaya ne de hangisinin yanlış olduğu tespit edilmeye çalışılmıştır. Bilakis, ilgili farklılıkların doğurduğu neticeler üzerinde durulmuştur.
Giriş ve üç bölümden müteşekkil çalışmamızın “Giriş” bölümünde konunun sınırları, amacı, problemleri ve kavramları incelenmiştir. Her bölümün kendi yöntemi, metnin dil-yazar ilişkisini gösteren biçimsel bakış ile metin-tarihçi ilişkisini yansıtan yorumsal bakış olmak üzere iki temel başlık altında ele alınmıştır. Yine her bölümde belirlenen yöntemin uygulaması, değerlendirme kısmında yapılmıştır.
Birinci bölümde, kısa anlatı olarak ifade edilen anlatılarda, ilk Müslüman olduğu söylenen isimler hakkında aktarılan haberlerin ortaya çıkardığı durumlar incelenmiştir. İkinci bölümde, ilk Müslümanın kavramsal genişlemeyle ilk Müslümanlara dönüşmesi ve ilk Müslümanlar olarak ifade edilen kişiler üzerinde durulmuştur. Üçüncü bölümde ise, ilk Müslümanlardan olduğu ifade edilen kişilerin Müslüman olma anlatıları incelenmiştir. Ulaştığımız nihai neticeler sonuç kısmında ele alınmıştır.
Yazım kuralları noktasında, İslam Ansiklopedisi’ni temel almakla birlikte Arapça ifade ve isimlerde Arapça okuma kurallarına riayet edilmiştir. Çalışmamızın yöntem kısmı çok teorik kaldığı için sonraki bölümlerde geriye dönerek metni okuma ihtiyacı hâsıl olabilir. Bu durum, çalışmamızın bir kusuru olarak görülmemelidir. Çünkü tarihi metinlere uyguladığımız yöntemin İslam Tarihi çalışmaları için bir ilk olması, iddialarımızı temellendirme ihtiyacımız, metnin bu tür inşasını gerekli kılmıştır. Eğer yöntemde yazdıklarımızı metnin içine yerleştirseydik hem maksadımızı ortaya koymak açısından zorluk yaşayacaktık hem de okuyucu açısından metin çok daha dağınık ve problemli olacaktı.
Yayınlanan bu çalışma, doktora tezimizin gözden geçirilmiş hali olduğundan, metinde basit düzeltmeler dışında herhangi bir değişiklik yapılmamıştır. Bu haliyle yayımlanmasının temel sebebi, ilk defa öne sürdüğümüz bir yöntemin siyer alanına tatbik edilmesinden kaynaklı teknik ayrıntılar içermesidir. Bu durumun, aynı zamanda, sonraki süreçte yapılacak çalışmaları teşvik edeceğini ve araştırmacılara örnek olacağını ümit etmekteyiz.
Çalışmamıza büyük katkıları olan, saygıdeğer hocalarım Prof. Dr. Mustafa Ağırman, Prof. Dr. M. Hanefi Palabıyık, Prof. Dr. Ömer Kara, Prof. Dr. Necdet Çağıl, Prof. Dr. Levent Öztürk, Prof. Dr. Nahide Bozkurt ve Doç. Dr. A. Hilal Kalkandelen’e minnettarlığımı ifade ederim. Ayrıca emeği geçen tüm diğer hocalarıma, özellikle Arş. Gör. Şükran Adıgüzel’e ve Arş. Gör. Nuray Durmuş’a şükranlarımı sunarım. Son olarak, maddi ve manevi desteklerini hiçbir zaman esirgemeyen sevgili aileme müteşekkirim.